İnsülin direncini tanımlarken modern çağın sağlık sorunlarının başlangıcı dersek pek de haksızlık etmiş sayılmayız. Günlük hayatınızda tükenmiş, halsizlik, kronik olarak yorgun, depresif hissediyor; kolay kilo alıyor ama aynı kolaylıkla geri veremiyorsanız sebebi insülin direnci olabilir.

İnsülin nedir?

Midenin arka kısmında yer alan pankreastan salgılanan; yediğimiz besinler ile aldığımız karbonhidrat, yağ, protein gibi bileşenlerin metabolizma sürecinde etkin rol oynayan; enerji üretimi ve hücrelerin doğru beslenmesinden sorumlu bir hormondur.

İnsülin direnci nedir?

İnsülin direncini çok basit bir tanımla pankreasın yeterli insülin üretmesine karşın vücut tarafından etkin kullanılamaması durumu diyebiliriz. Normal koşullarda besinler kanda şeker yani glukoz olarak bulunmaktadır. Kandaki şeker seviyesinin yükselmesiyle pankreasa uyarı gider ve insülin hormonu salgılanıp hormon kandaki şekeri hücrelere enerjiye dönüştürülmek üzere taşır. İnsülin direnci durumunda vücut hücrelerimizin insülin hormonuna yanıtı azalır ve bu durumu dengelemek için pankreas daha çok insülin üretmeye çalışır.

Bir çok kişi insülin direnci olduğundan habersizdir. İnsülin direnci olan bireylerde Tip 2 diyabet (şeker hastalığı) ve kalp hastalıkları gelişme riski normal bireylerin 2 katıdır. Bundan dolayı, insülin direncinizin varlığından haberdar iseniz bu hastalıkları öneleyebileceğinizden kendinizi şanslı sayabilirsiniz. 

Genel olarak bilimsel araştırmalara göre ortalama 3 kişiden 1'inde insülin direnci bulunmaktadır. Aşağıdaki hastalık veya durumlarda yaygın olarak görülmektedir:

• Obezite
• Tip 2 Diyabet
• Hipertansiyon (Yüksek Tansiyon)
• Kolesterol yüksekliği
• Kalp hastalıkları
• Polikistik Over Sendromu (PKOS):

İnsülin direncinin belirtileri nelerdir?

• Bozulmuş açlık şekeri, bozulmuş glukoz toleransı veya tip 2 diyabet: Pankreas direnci aşmak için yeterli insülin üretemez  bu nedenle bu kişiler prediyabet ya da diyabet tanısı alır.
• Hipertansiyon: Tam mekanizması belli olmasa da hipertansiyon insülin direnci ile ilişkilidir. Temel nedenin bu nokta da obezite ve bel çevresindeki yağlanma olduğunu söyleyebiliriz. 
• Anormal kolesterol seviyeleri: İnsülin direnci yüksek olan bireylerin tipik kolesterol seviyeleri HDL (iyi kolesterol) düşük, diğer trigliserit, LDL (kötü kolesterol) ve total kolesterol değerlerinin yüksek olması şeklindedir.
• Kalp hastalıkları: Atherosleroz yani damar sertliği ve kan pıhtılaşma riskini arttırır.
• Obezite: İnsülin direnci oluşmasının en temel nedeni obezite ve özellikle bel çevresindeki yağlanmalardır. Kilo kayıplarıyla vücudun insülin kullanma kapasitesi arttırılır.
• Böbrek hasarı: İdrarda protein atımının olması her durumda olmasada insülin direnci varlığını da gösterebilmektedir.

İnsülin direnci nasıl saptanır?

• Bel çevresinin erkeklerde 102 cm, kadınlarda ise 88 cm üzerinde olması
• Kan trigliserit (serbest yağ asitleri) düzeyinin 150'nin üzerinde olması
• Düşük HDL (erkeklerde<40 mg/dL; kadınlada<50 mg/dL) düzeyi
• Hipertansiyon >130/85 veya antihipertansif ilaç kullanımı)
• Açlık glukoz seviyesinin 100 mg/dL üzerinde olması veya antidiyabetik ilaç tedavisi alması

Bu değerlere ilaveten HOMA-IR (insülin direnç indeksi) düzeyinin Türk Endokrinoloji ve Metabolizma Vakfı klavuzuna göre 2,7 üzerinde olması da açlık glukoz düzeyi normal olsa bile insülin direnci olarak kabul edilmektedir.

İnsülin direnci tedavisi nasıl olmalıdır?

Sağlıklı vücut ağırlığına ulaşmak ve düzenli fiziksel aktivite yapmak vücudun insüline verdiği yanıtı arttırmaktadır. Hayat tarzı/yaşam biçimi değişiklikleri ile diyabet ve kalp hastalıkları riskleri düşürülebilir. İnsülin direnci olan bireylerin mutlaka endokrinolog/dahiliye ve di

yetisyen ekibi ile birlikte tedavi alması gerekir. İnsülin direnci seviyesi normale yakın olan bireylerde yaşam tarzını değiştirerek ve kilo vererek direnç normale dönmekteyken; direnci daha yüksek olan bireylerde bunlara ilaveten hekim kontrolünde ilaç tedavisi gerekmektedir.

Modern çağın hareketsiz, hazır ve işlenmiş besinler, yoğun stres gibi olumsuz etkileri nedeniyle sağlık sorunları gittikçe yaygınlaşmaktadır. İnsülin direnci, yaşam kalitesini bozan bir durumdur; fakat erken farkına varıldığında diyabet, kalp hastalıkları gibi önemli kronik sağlık problemlerin oluşmasını düzenli beslenme ve fiziksel aktivite, kilo kontrolü ile engelleyebilir.

Sağlıklı günler dilerim.

Uzm. Dyt. Hande Seven Avuk

*Vücut ağırlığınızı değerlendirmek için tıklayınız.

*İnsülin direncine yönelik bireysel beslenme danışmanlığı için tıklayınız.